از بی نظیرترین موزه وقف کشور چه می دانید؟ - وبلاگ استش

به گزارش وبلاگ استش، خبرنگاران/همدان نام و مکانش برای همدانی ها آشناست، اینجا آدم را به روزهای دور می برد روزهای کودکی. آن وقت ها که با بزرگترها به مکانی که شبیه امروز نبود می آمدیم. بنایش کوچک تر بود و قدیمی تر. صمیمیت بزرگترها هم چاشنی روزهای قشنگی بود که دسته جمعی ساعاتی را با هم در این فضای معنوی می گذراندیم. حالا سال هاست از آن روزها می گذرد و من چرخی در فضا می زنم. همه چیز تغییر نموده است. بنای نو چندین سال است جای بنای قدیمی را گرفته و بزرگ تر بودنش هم همواره به چشم می آید.

اینجا آستان مقدس امامزاده عبدالله(ع) در میدانی به همین نام در شهر همدان است. توضیح امامزادگان آرمیده در این مکان، پیشینه بنای قدیمی و ویژگی های بنای فعلی مجالی دیگر می طلبد اما اینجا سخن از طبقه زیرین این آستان معنوی است. شاید بسیاری از مردم این کهن شهر ندانند که در طبقه زیرین امامزاده یکی از بزرگترین موزه های ایران قرار گرفته است. این موزه یکی از بی نظیرترین موزه های وقف کشور است و با نام موزه وقف همدان شناخته می شود.

این موزه وسیع حرف های زیادی برای گفتن دارد و جاذبه های بسیاری برای تماشا اما تا به امروز آن طور که باید شناسانده نشده است. علاقه شخصی به آثار تاریخی، موزه های مختلف و آشنایی با فرهنگ و هنر پیشینیان برترین بهانه بود تا پای صحبت های مسئول جوان و خوش ذوق این موزه تخصصی بنشینم تا از فراز و نشیب مسیری که سال هاست در آن قدم می زند بشنوم.

خسرو محمدی که بانی موزه وقف همدان هم محسوب می شود، درباره راه اندازی این مکان فرهنگی به خبرنگار وبلاگ استش می گوید: همدان یکی از شهرهایی است که مولفه اصلی ساختار شکل دهنده شهری فعلی و فرهنگ موجود در آن متاثر از وقف بوده و این موضوع در معماری شهری و فرهنگ عمومی جامعه کاملا مشهود است.

موزه وقف مکانی برای شناخت فرهنگ اجتماعی مردم همدان

وی ادامه می دهد: اگر کسی بخواهد این تأثیر را آنالیز و نسبت به آن شناخت پیدا کند به دقت و ابزارهایی احتیاج دارد که به واسطه آن ها بتواند به این شناخت برسد، به عبارتی باید بگوییم مجموعه این ابزارها در موزه وقف بروز و ظهور پیدا نموده و از طریق آثار موجود در موزه افراد به شناخت کافی در خصوص فرهنگ اجتماعی مردم همدان و واسطه گری وقف به فرهنگ بین انسان و اجتماع می رسند و اشیاء این نقش را بازی می نمایند.

محمدی اضافه می نماید: با این هدف که بتوانیم به تأثیر و تأثر وقف در فرهنگ اجتماعی همدان برسیم اقدام به جمع آوری، ساماندهی و سازماندهی اشیایی شد که در حال حاضر در موزه وقف موجود است و در واقع این آثار بخش کوچکی از کلیات این اشیا و آثار است. با این هدف و به منظور ایجاد مجموعه ای از آثار که بتواند به پرسش هایمان در خصوص تأثیر وقف در فرهنگ اجتماعی مردم همدان پاسخ دهد اقدام به جمع آوری اشیا کردم و این اتفاق حدود 10 سال پیش کلید خورد و تا به امروز نیز ادامه دارد.

مسئول موزه وقف همدان که باستان شناس خبره ای نیز هست، توضیح می دهد: نمی دانیم چه حجم از آثار مرتبط با وقف در همدان وجود دارد و در کجاها هستند، طی سال های گذشته با پیگیری و فرهنگسازی، آثاری را به دست آورده و اهمیت آنها را برای مسئولان امر تبیین نموده و آنها را قانع می کردم در بعضی موارد نیز بارها مأیوس می شدم چرا که هر چقدر تلاش می کردم مطلب در فکر آن ها تأثیر کافی را نمی گذاشت اما در نهایت در سال 97 تلاش ها به نتیجه رسید و پیروز شدم این نگاه را نهادینه کنم که به موزه وقف احتیاج داریم.

نسخه های خطی بهاءالملک سرآغاز شکل گیری موزه وقف

وی با ابراز امیدواری از توسعه موزه، درباره فرایند شکل گیری آن اظهار می نماید: شکل گیری موزه وقف با مجموعه نسخه های خطی بهاءالملک آغاز شد که به زمان دانشجویی بنده و پیدا کردن موضوع خاتمه نامه دوره کارشناسی ام برمی شود، در آن موقع وارد مجموعه موقوفه بهاءالملک در منطقه اعتمادیه شدم و هدفم معماری آن مجموعه بود و قصد داشتم روی معماری ساختمان آن کار کنم اما رفته رفته با کتابخانه شخصی بهاء الملک آشنا شدم و نسخه های خطی آنجا توجهم را جلب کرد.

محمدی ادامه می دهد: سال ها تلاش کردم تا به شناخت جامعی از موقوفه بهاءالملک، شخص بهاءالملک و آثار آن مجموعه برسم و با مطالعه نسخه های خطی، اهمیت آنها بیش از پیش برایم آشکار شد و در ابتدا بازسازی آنها ضرورت و اولویت کار بود. انتها به این نتیجه رسیدم که مجموعه احتیاجمند نگهداری و نمایش دائمی است تا برای نسل های بعد به امانت گذاشته شود چرا که اگر آثار نگهداری نشوند در برترین شرایط آسیب خواهند دید و در بدترین شرایط نابود خواهند شد.

وی می افزاید: بعد از آشنایی با مجموعه بهاءالملک و با ورودم به سازمان اوقاف و گرفتن مسئولیت های مختلف در این ارگان، اشیای بیشتری پیدا شد و با گرفتن مجوز موزه آن ها را در یک جا جمع آوری کردیم و انتها گنجینه ای به دست آمد که به نام موزه وقف شناخته می شود.

بالا رفتن سطح سواد جامعه، علتی برای توسعه موزه های تخصصی تر

وی بیان می نماید: برای توسعه فرهنگ اجتماعی و حفظ میراث نهفته گذشتگان احتیاج به موزه های تخصصی بیشتری داریم چراکه بعد از گذر از مرحله شناخت کلیات، که از طریق های موزه های عمومی انجام می شود به علت بالا رفتن سطح سواد، جامعه احتیاجمند موزه های تخصصی تر و خردتر است تا احتیاج مردم را تأمین کند و مردم بدانند در هر مقطع چه تحولاتی اتفاق افتاده است.

مسئول موزه وقف همدان ادامه می دهد: یک بخش این موضوع مربوط به خط کشی های تاریخی است و بخش دیگر مربوط به مسائلی مانند تأثیر فرهنگ وقف بر مردم، تأثیر اقلیم در معماری، پوشش و خلق وخوی بر مردم شهر همدان و این ها اجزایی هستند که در آینده باید به آن ها بپردازیم.

محمدی اضافه می نماید: موزه وقف تلاش می نماید تأثیر وقف را بر مردم همدان و تأثیر مردم همدان بر وقف را آنالیز کند و این بده بستان فرهنگی و اقداماتی که مردم به صورت خودجوش انجام داده اند را طبقه بندی، مطالعه و مورد آنالیز قرار دهد.

وی می افزاید: نتایج این تحقیقات منجر به شناخت ما از هویت شهری، مذهبی، دینی و درون مایه اندیشه های مردم و مقدار اعتقاد و باورشان به مسائل مختلف شده و آن ها را استخراج نموده و برای نسل بعد به امانت می گذارد و با این خرده داده ها و پیوند آن ها با یکدیگر این امر محقق می شود، به علاوه انتشار آنها باید با ابزارهای مختلف در قالب کتاب، خبر و فیلم فراوری و بازنشر شود.

ا