نگاهی به ابتکارات صلح ایران، عراق و پاکستان؛ ورود منطقه به مرحله جدید پس از ناکامی فشار حداکثری - وبلاگ استش

به گزارش وبلاگ استش، پس از ناکامی سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران که با خروج از برجام کلیدخورده بود، تحرکات سیاسی در منطقه وارد مرحله جدیدی شده که فصل مشترک همه آنها کوشش برای بازگشت ثبات و آرامش به خلیج فارس در دوره نتیجه بخشی راهبرد مقاومت فعال ایران است.

به گزارش گروه بین الملل وبلاگ استش، سپهر سیاسی منطقه طی هفته گذشته شاهد تحولاتی بوده که تداوم آن در هفته جاری می تواند نشانگر در پیش دریافت روند جدیدی از سوی کشورهای حاشیه خلیج فارس برای کاستن از سطح تنش ها و رسیدن به وضعیتی مطلوبتر باشد.

صلح هرمز: طرح ایرانی برای کاستن از تنش ها در خلیج فارس

اولین این اقدامات، ابتکار ایران بود که رئیس جمهور کشورمان در مجمع عمومی سازمان ملل آن را به طور رسمی ارائه داد و از آن به ابتکار صلح هرمز یاد کرد.

روحانی در این خصوص در سازمان ملل گفت: بنا به مسئولیت تاریخی کشورم در حفظ امنیت، صلح، ثبات و پیشرفت در منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز، همه کشورهایی را که از تحولات خلیج فارس و تنگه هرمز متأثر می شوند به ائتلافِ امید یعنیابتکار صلح هرمز دعوت می کنم. هدف ائتلاف امید ارتقای صلح، ثبات، پیشرفت و رفاه کلیه ساکنان حوزه تنگه هرمز و تفاهم متقابل و روابط صلح آمیز و محبت آمیز میان آنهاست. این ابتکار حوزه های مختلف همکاری مانند تأمین همگانی امنیت انرژی، آزادی کشتیرانی و انتقال آزادانه نفت و سایر منابع از و به کشورهای حوزه تنگه هرمز و فراتر از آن را در بر می گیرد.

ائتلاف امید بر پایه اصول مهمی همچون پایبندی به اهداف و اصول ملل متحد، احترام متقابل، منافع متقابل، صندلی برابر، گفت وگو و تفاهم، احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی، خدشه ناپذیریِ مرزهایِ بین المللی، حل و فصلِ مسالمت آمیزِ تمامیِ اختلافات و از همه مهم تر دو اصلِ بنیادینِ عدم تجاوز و عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر واقع شده است. حضورِ سازمانِ ملل متحد برای ایجادِ یک چترِ بین المللی در حمایت از ائتلاف امید نیز امری لازم است.

اما طرح صلح هرمز بخشی از توافق کلی مورد احتیاج برای تامین صلح و امنیت منطقه غرب آسیا و متمرکز بر این آبراه راهبردی است. این سخنان روحانی مستند به بند 8 قطعنامه 598 شورای امنیت است. در بند 8 این قطعنامه که بر اساس آن جنگ 8 ساله میان ایران و عراق به سرانجام رسید بر ایجاد ترتیبات امنیتی با مشارکت عراق و ایران و 6 کشور حاشیه خلیج فارس زیر نظر سازمان ملل تاکید شده است.

در یک جمله می توان گفت که اهداف این طرح عبارت است از تامین امنیت خلیج فارس، گفت وگو و صلح منطقه ای.

صرفنظر از استقبال یا عدم استقبال از این طرح ایران باید یادآور شد که بطور کلی مقامات ارشد ایران همیشه بر این امر تاکید داشته اند که امنیت باید برای همه طرف ها باشد و امکان این که یکی از طرفین همه هزینه ها و تعهدات را برعهده گیرد بدون این که طرف های دیگر هزینه بدهند، غیرقابل قبول است. ایران همچنین بارها تصریح نموده است که همچون گذشته به عنوان یکی از بازیگران در تامین امنیت منطقه نقش ایفا خواهد نمود و تمایل دارد همچون دیگران از همه منافع این امنیت در امر اقتصاد و فروش نفت برخوردار باشد.

ابتکار عراقی در نیویورک، ریاض و ابوظبی

جدای از طرح ارائه شده از سوی ایران، بعضی کشورهای منطقه از جمله عراق نیز وارد میدان شده اند تا شرایط ملتهب منطقه ای به آرامش بازگردد.

در این خصوص بغداد که در دوره پس از صدام کوشش داشته عراق و منطقه ثبات و آرامش داشته باشند، وارد عمل شده و اقدامات خود را در سطح منطقه و نیز مجمع عمومی سازمان ملل دنبال کرد.

برهم صالح رئیس جمهور عراق که در نیویورک به سر می برد با اشاره به آمادگی بغداد برای میزبانی ایران و آمریکا، ایده برگزاری کنفرانسی را به روسای کشورهای عربی، اروپایی، آمریکا و عربستان بیان کرد، این پیشنهاد بر برگزاری کنفرانس در بغداد به منظور کاهش تنش در منطقه تصریح دارد.

وی اضافه کرد: عراق در انتظار پاسخ کشورهای ذیربط در رابطه با این پیشنهاد است، ضمناً کشورهای اتحادیه اروپایی با این پیشنهاد موافقت نموده اند.

روز چهارشنبه نیز عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق سفری کوتاه به ریاض داشت تا با ملک سلمان پادشاه عربستان دیدار و گفت وگو کند.

در این خصوص در بیانیه رسمی دفتر نخست وزیری عراق آمده است: عبدالمهدی طی سفری چند ساعته با پادشاه و ولیعهد عربستان دیدار خواهد نمود که هدف از این دیدارها کوشش عراق برای وساطت میان ایران و عربستان و کاهش سطح تنش های منطقه ای و برپایی بهترین روابط با همسایگان عراق است.

پس از این دیدار بود که بدر الزیادی عضو کمیسیون امنیت و دفاع مجلس عراق درباره سفر کوتاه نخست وزیر عراق به عربستان سعودی گفت: سفر عادل عبدالمهدی به عربستان سعودی موفقیت آمیز بود و وی سفری هم به ایران خواهد داشت.

به موازات اقدامات برهم صالح در آمریکا و عبدالمهدی در عربستان، سید عمار حکیم رهبر جریان حکمت نیز به امارات سفر نموده و طی دیداری چند ساعته درباره مسائل منطقه و کوشش برای کاهش تنش ها مذاکراتی داشت.

حکیم روز آدینه در پایتخت امارات با محمد بن زاید آل نهیان ولیعهد ابوظبی و قائم مقام فرمانده کل نیروهای مسلح امارات متحده عربی درخصوص راه های کاهش تنش در منطقه گفت وگو کرد. در این دیدارها که در ادامه رایزنی ها در راستای کاهش تنش های منطقه ای بود، طرفین راهکارهای حل چالش های منطقه را آنالیز کردند.

پاکستان: خواسته مشترک ترامپ و بن سلمان از ایران از سوی عمران خان

همزمان، عمران خان نخست وزیر پاکستان نیز در حاشیه اجلاس عمومی سازمان ملل گفت: رئیس جمهوری آمریکا و ولیعهد عربستان از وی خواسته اند تا برای تنش زدایی در خلیج فارس با رئیس جمهوری اسلامی ایران گفت وگو کند.

عمران خان با اشاره به دیدارش با ترامپ گفت: رئیس جمهور آمریکا از من خواست تا موضوع تنش زدایی در منطقه را در جریان دیدار با رئیس جمهوری اسلامی ایران مطرح کنم.

وی اضافه کرد: همچنین قبل از عزیمت به نیویورک، سفر رسمی به عربستان انجام داده و با محمد بن سلمان ولیعهد سعودی دیداری داشتم که بن سلمان نیز از من خواست درباره رویدادهای اخیر در خلیج فارس و تنش زدایی میان تهران و ریاض، با حسن روحانی صحبت کنم. من پیغام ترامپ مبنی بر تنش زدایی و توافق را به رئیس جمهوری ایران رساندم. ما از هیچ کوششی فروگذار نخواهیم کرد البته نمی خواهیم جزئیات بیشتری در این خصوص بیان کنیم.

البته نباید ناگفته بماند که حضور قوای فرامنطقه ای بخصوص آمریکا در منطقه یکی از عوامل اصلی تنش در منطقه بوده و هست حال آن که غربی ها در عملیات گسترده رسانه ای کوشش دارند ایران را عامل تنش معرفی نمایند بدون آن که اشاره ای به این واقعیت نمایند که ایران در مرزهای خود حضور دارد و قوای فرامنطقه ای هستند که هزاران کیلومتر از مرزهای کشور خود دور بوده و در منطقه مستقر و عامل تنش های موجود هستند.

تأثیر دوران پساپهپاد در تغییرات کنونی در شرایط سیاسی منطقه

نگاهی به دلایل اصلی این سیاست های آشتی جویانه و اتفاقات روزهای اخیر منطقه نشان می دهد که تحولات در جهتی خارج از جهت ریل گذاری شده از طرف آمریکا و سعودی ها برای منطقه دنبال می گردد و این تغییر رویکرد را می توان ناشی از شکست سیاست فشار حداکثری از سوی آمریکا علیه ایران و نیز شکست سیاست سعودی در جنگ یمن دانست.

نقاط عطف این دو شکست از آن موقع شکل گرفت که ایران با اتخاذ راهبرد مقاومت فعال، سیاست انفعال پیشین را گنار گذاشت. هدف قرار دادن پهپاد متجاوز آمریکایی از سوی ایران، توقیف نفتکش انگلیسی پس از نقض قوانین دریانوردی و راهبرد کاهش تعهدات برجامی که تاکنون سه گام از آن برداشته شده است، از این دست اقدامات فعالانه ایران است. هدف قرار دریافت تاسیسات حیاتی آرامکو از سوی مقاومت یمن نیز بر تغییر محاسبات طرف های منطقه ای و بین المللی و رقم زدن نظمی نوین در این رابطه بسیار تأثیرگذار بوده است.

مشاهده ناتوانی قدرت های جهانی در مقابل راهبرد مقاومت فعال جمهوری اسلامی ایران دربرابر فشار حداکثری آمریکا و سرخوردگی بعضی همپیمانان منطقه ای آمریکا و ناامیدی آنها از دولت ترامپ سبب شده که کشورهای منطقه با تغییر محاسبات خود به سمت کاهش تنش حرکت نمایند.

این حرکت جدید ناشی از هراس آنها از افزایش تنش ها به سطحی خارج از کنترل طرفین و آسیب همه کشورها در صورت وقوع بحرانی خارج از کنترل است. بر همین اساس است که کشورهای منطقه در این مقطع بازگشت به سوی ثبات در خلیج فارس را دنبال می نمایند.

نتیجه گیری

با ابتکارات اخیر از سوی کشورهای منطقه، می توان گفت که غرب آسیا پس از کشمکش های منطقه ای در حال حرکت تدریجی به سمت کاهش تنش است. این حرکت جدید ناشی از شکست سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران، تغییر راهبرد ایران از ایستادگی صرف به مقاومت فعال و ضربه زننده و نیز یأس عربستان از پیروزی در جنگ یمن است.

ابتکار این اقدامات از سوی کشورهای مختلف از جمله خود جمهوری اسلامی ایران، عراق، پاکستان و احتمالاً عمان در آینده کلید خورده و دنبال می گردد.

گزارش از علی حیدری