شاعرانی که با جشنواره شعر فجر قهرند - وبلاگ استش

به گزارش وبلاگ استش، عبدالجبار کاکایی می گوید متوجه نمی شود جشنواره شعر فجر کی آمد و کی رفت! او با طرح این پرسش که چرا جشنواره فیلم فجر از جشنواره شعر فجر قوی تر است و پاسخ به این پرسش، از شاعرانی می گوید که با جشنواره شعر فجر قهرند.

این شاعر، ترانه سرا و دبیر علمی هشتمین دوره جشنواره شعر فجر در گفت وگو با وبلاگ استش درباره شرایط برگزاری جشنواره شعر فجر در سال های اخیر اظهار کرد: شورای سیاست گذاری این جشنواره باید متشکل از گرایش های مختلف ذوقی باشد و این شورا کمیته علمی و دبیر را تعیین کند. به اعتقاد من جشنواره شعر فجر از ابتدا این مشکل را داشته که طیف های متفاوت هنری را دخالت نمی دهند، اصلا با بعضی از جریان های ادبی میانه ای ندارند چون می گویند که پایه گذاران این جریان ها یا اعضای شان کسانی هستند که مثلا برادری شان را به شعر جنگ یا شعر انقلاب ثابت نکرده اند؛ این جهت گیری بد است.

او در ادامه گفت: بعد هم می گویند که چون جشنواره شعر فجر است و فجر هم به انقلاب مربوط است، پس این جایزه برای انقلاب است. به این ترتیب شرایط این جایزه را مقداری محدود می کنند، در حالی که جشنواره شعر فجر می تواند جایزه بزرگی باشد و همه طیف های ادبی را در بربگیرد. اگر این جشنواره را از این جهت گیری های سیاسی خالی کنند و صرفا بر اساس استعداد و توانایی ذوقی جشنواره ای را برگزار کنند که همه جریان های موجود ادبی در آن دخیل باشند و کاری به سوابق و آثار اجتماعی افراد نداشته باشند که مثلا فلان شاعر در فلان سال شعری اعتراضی گفته است یا در فلان جریان که همه شعر گفتند شرکت نکرده و شعر نگفته است. چون مادامی که این نگاه حاکم است متاسفانه این جشنواره جشنواره بزرگی نمی شود.

کاکایی سپس با مقایسه جشنواره شعر فجر با جشنواره فیلم فجر اظهار داشت: چرا جشنواره فیلم فجر نسبت به شعر قوی تر است؟ چون همه طیف های سینمایی و همه جریان های موجود در سینمای کشور در آن حضور پیدا می کنند اما نوبت به شعر که می رسد می گویند فقط افراد خاصی با جهت گیری خاص فکری و با سوابق روشن گذشته می توانند در این جشنواره شرکت کنند. در واقع کمیته علمی و شورای مدیریت جشنواره را به افرادی واگذار می کنند که به نوعی یا به نهادهای انقلابی منتسب هستند یا مثلا از حوزه هنری می آیند. من سال ها پیش هم که دبیر این جشنواره بودم این را گفتم که سعی کنید جشنواره شعر فجر را بزرگ کنید و آن را در اندازه های جهانی مطرح کنید. حیف است که این جشنواره این قدر داخلی اندر داخلی باشد.

این مدرس دانشگاه با بیان این که چرا مسائل مربوط به انتخاب اعضای هیئت علمی و دبیر علمی جشنواره شعر فجر باید پنهانی انجام شود گفت: چون ادبیات صنف ندارد و بی پدر و مادر است، برای آن تصمیم می گیرند؟ وقتی حوزه ای صنف ندارد (مثل ادبیات) معاون فرهنگی یا کارداران وزارت ارشاد باید طی نامه ای از مشاور ادبی شان بخواهند تا کننده های طیف های ادبی کشور را به آن ها معرفی کند، آن وقت براساس لیستی که دریافت می کنند، از افراد موجود در آن دعوت کنند و بگویند که می خواهند جشنواره ای علمی برگزار کنند و به شاعرانی که بهترین مجموعه شعرها را خلق کرده اند جایزه بدهند. بدین ترتیب هر طیفی کننده خودش را برای کمیته علمی معرفی کند و کمیته علمی تشکیل شود. به این شکل کمیته ای مرکب از همه طیف های موجود خواهیم داشت. پس از آن، اعضای این کمیته با هم مباحثه و یکدیگر را قانع کنند تا به یک نتیجه نهایی برسند، این جوری همه به دنبال این جشنواره هستند، همه نگاه ها، چشم ها و جریان های موجود ادبی که رسانه دارند، آن را رصد می کنند تا ببینند چه کسی انتخاب می شود و از این جهت جشنواره معروف می شود و سر زبان ها می افتد و به یک جشنواره معتبر علمی تبدیل می شود.

او اضافه کرد: اما هر سال می نشینیم، چهار، پنج نفر از بچه های حوزه هنری و نهادهای مشابه را دعوت می کنیم و به این شکل، جشنواره شعر فجر به یک جشنواره خودی تبدیل می شود که به آدم های خودی هم جایزه می دهد اما در نهایت این جشنواره به جایی نمی رسد. البته ارشاد هم در این امر مقصر نیست، مقصر آن نیروهای فشار هستند که از بیرون اجازه نمی دهند یک جشنواره بزرگ بین المللی در حد فجر در حد نام ایران برگزار می شود. تا از یک شاعر دعوت می شود شروع به پیدا کردن سوابقش می کنند.

دبیر هشتمین دوره جشنواره شعر فجر همچنین اظهار کرد: در دوره هشتم یدالله رویایی را به جشنواره دعوت کردیم، از پاریس به تهران می آمد که از نوشتارهای سال 61 این شاعر نوشته ای انتقادی پیدا کردند، نوشته ای که 14 دنبال کننده بیشتر نداشت و آن را در روزنامه شان چاپ کردند تا ثابت کنند ایشان سالی در پستی حرف مخالفی زده. مادامی که این آدم ها هستند، ادبیات شکل نمی گیرد و شعر پیش نمی رود؛ وقتی خودمان می نشینیم، انتخاب می کنیم و خودمان هم به خودمان جایزه می دهیم. این مسئله ای است که باید حل شود. البته من می گویم وزارت ارشاد هم تقصیری ندارد چون نهادهای بیرونی اجازه نفس کشیدن به شوراهای ارشاد را نمی دهند، آن ها حاشیه درست می کنند و فشار روانی ایجاد می کنند. جریان هایی که به قول خودشان می خواهند جلو تهاجم فرهنگی را بگیرند تهاجم فرهنگی را بهانه ای کرده اند برای محدود کردن ادبیات، شعر و داستان به هفت، هشت، 10 نفر اطراف خودشان.

عبدالجبار کاکایی با اشاره به ضرورت حضور همه طیف ها در جشنواره شعر فجر گفت: باید به این شرایط رسیدگی شود، الان این جشنواره با بی اعتنایی و بی کیفیتی برگزار می شود. حتی من متوجه نمی شوم که جشنواره شعر فجر کی آمد و کی رفت! اما جشنواره فیلم فجر را ببینید، در برج میلاد برایش فرش قرمز می اندازند، خبرنگار می آید و بازتاب جهانی دارد، جشنواره تئاتر هم همین طور. جشنواره های دیگر غالبا با استقبال روبرو می شوند اما نوبت به شعر که می رسد به شدت خصوصی می شود. ایراد هم فقط به این دوره از جشنواره وارد نیست، اغلب دوره های این جشنواره همین است. تنها در یک دوره که قصدمان ورود طیف های متفاوت بود (دوره هشتم) که آن هم با مقاومت و با آن حرف و حدیث ها روبرو شد که هر روز یک مطلب علیه جشنواره منتشر می کردند. این است که وزارت ارشاد باید با نهادهای فرادستی اش گفت وگو کند و بگوید اجازه بدهید ادبیات نفس بکشد و اجازه بدهید طیف های مختلف ادبی با هم آزادانه رقابت کنند، این قدر دستورات از بالا به ما ندهید، که چه باشد و چه نباشد؛ حاشیه ایجاد نکنید. بعضی هایش دست وزارت ارشاد است، به نظر من قوه قضاییه باید جلو این حاشیه سازی ها را بگیرد. بعد از برگزاری مسابقات ادبی معمولا این مسائل در کشور ما هست که عده ای تهمت می زنند اما هیچ کس پیگیری نمی کند.

او با بیان این که جشنواره شعر فجر مادامی که شورای سیاست گذاری و کمیته علمی متنوعی ندارد، جشنواره بزرگی نخواهد شد درباره چگونگی ایجاد ارتباط میان جامعه دانشگاهی با چنین رویدادهایی اظهار کرد: جامعه دانشگاهی هم جزئی از این طیف است و دارای ساختارهای زیبایی شناسی خودش است و نگاه مستقلی به ادبیات دارد. او هم حق دارد در این جشنواره کننده داشته باشد، در واقع تمام طیف های موجود باید بیایند. اما جشنواره شعر فجر را نه کاملا به جامعه دانشگاهی بسپاریم و نه فقط به جریان های پیش رو. باید تلفیقی از تمام جریان هایی که مخاطب دارند شکل بگیرد. تمام این ها هم به کتابفروشی ها ختم می شود، باید دید کدام کتاب ها مخاطب دارد و پرفروش است و کدام شاعر بیشتر مخاطب دارد. حالا یک عده از شاعران قهر کرده اند و به جریان های دولتی نزدیک نمی شوند. علت این کارنامه غلطی است که در جشنواره های دولتی مثل شعر فجر داشته ایم. چرا باید کار را به جایی برسانند که خیلی از شاعران ما قهر کنند؟ شاعرانی که جوایز جهانی دارند و در سطح جهان شناخته شده اند و آثارشان ترجمه می شود به این جشنواره نزدیک نمی شوند. این اسباب تاسف و باعث خجالت است برای نظام فرهنگی که نتوانسته شاعرانش را جذب کند. یکی باید بیدار شود و به همه بگوید که این اتفاق دارد می افتد و این جشنواره روزبه روز ضعیف تر می شود و خیلی ها با این جشنواره قهرند. البته ظاهرا برای هیچ کس هم مهم نیست، یا شاید شعر این قدر حواشی ندارد که مهم باشد، جز برای بعضی ها که سریع موضع می گیرند و ستون می زنند!